Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Türkiye, üretiminde dünya lideri olduğu kirazda tarım işçisi sorunuyla karşı karşıya… Hasat başlayan bölgelerde erkenci çeşitler zor koşullarda toplatıldı. İnce işçilik isteyen kiraz hasadını bekleyen bölgelerde işçi bulma endişesi var. Artık tarım işçilerinin başta sigorta beklentisi olmak üzere fabrikada çalışmayı tercih ettiğini anlatan çiftçiler, tarım işçilerinin koşullarının güvenceli hale getirilmesini istiyor.
Türkiye, yıllık 720 bin tonun üzerinde kiraz üretimiyle dünyada açık ara lider. ABD, 300 bin tona yakın üretimle ikinci, 250 bin ton üretimle Şili ise üçüncü sırada. Erkenci çeşitleri ile kiraz hasadı Manisa – İzmir hattında yapılırken, Mersin’de de hasat var.
Her yıl işçi bulmak konusunda biraz daha zorlandıklarını anlatan İzmir Kemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Bülent Oray, özenli işçilik isteyen kiraz için risklere dikkat çekti.
Tarla yerine fabrikaya
Oray, “Kiraz toplanırken ağaç zarar görmemeli. Bunun 3 sıkıntısı olur: Birincisi toplamadaki ayıklama tecrübesi olmazsa ürüne değer kaybettirir, ikincisi dal koparsa ağaç zarar görür, son olarak ise karanfiller yani açan tomurcuklar hırpalanırsa verim az olur” dedi. İşçilik yevmiyelerinin 700-1000 lira arası olduğunu belirten Oray, şunları dile getirdi:
“Üretici için işçi bulmak ve en büyük maliyet kalemi olarak işçiliği karşılamak çok güç. Ancak işçi için de sorunlu bir sistem var. İşçileri bulan taşeronlar asıl kazancı alırken, işçiye oldukça düşük yevmiyeler kalıyor. Ayrıca sigorta sisteminin tarım işçiliğinde oturmamış olması gibi başlıca etkenlerle işçiler tarla yerine fabrikayı tercih etmeye başladı.”
‘Şimdiden önlem alınmalı’
Konya Hadim Ziraat Odası Başkanı Tevfik Ateş, temmuz ayı ortasından itibaren başlayacak ve 40 gün sürecek hasat için şimdiden işçi bulma endişeleri olduğunu söyledi.Yeni gelen işçilere toplama ve ayıklama konusunda gerekli bilgileri öğretmelerine karşılık istedikleri deneyimin nadir bulunduğunu anlatan Ateş, “Üreticinin zaten maliyetlerle baş edemediği ortamda bir de işçi bulma sorunu bizi giderek daha çok etkiliyor. Gelecek yıllar için şimdiden önlem alınması konusunda beklentimizi dile getiriyoruz. Hemen her tarım ürününde ekme, bakım, biçme, toplama yani baştan sona bir işçi sorunu var” dedi.
Soğuklanma ihtiyacı karşılanmadı
Kiraz meyvesi, kışın ‘soğuklama’ ihtiyacı olan bir ürün. Ağacın kar altında zaman geçirerek ‘uyuması’ yani gelişmeyi durdurması gerekiyor. Ancak bu kış yüksek seyreden hava sıcaklıkları kiraz meyvesinin soğuklama ihtiyacının karşılanamamasına neden oldu. Buna göre bölgesel olarak rekoltede yüzde 20-35 arası kayıp olduğu öngörülüyor.
Fiyat da sorun oldu
Erkenci cinslerde üretici istediği fiyatı bulamadı. 30-40 lira bandında yapılan satışların maliyetlerle başa baş olduğu belirtiliyor. Market raflarında ise kiraz kilo fiyatı 100-130 lira arasında değişiyor.
